آشنایی با بازار پول و بازار سرمایه

بنا به تعریف، بازار پول بازاری برای دادوستد پول و دیگر دارایی-های مالی جانشین نزدیک پول است که سررسید کمتر از یک-سال دارند. همچنین می-توان از بازار پول به عنوان بازار ابزارهای مالی کوتاه مدت با ویژگی اندک بودن ریسک عدم پرداخت، نقدشوندگی و ارزش اسمی زیاد نام برد.
انواع سیستمهای بازار پول:

سیستمهای مالی بسیاری برای قرض دادن و یا قرض گرفتن پول به صورت کوتاه مدت در بازار پول وجود دارد. اغلب این سیستمها بسیار تخصصی بوده و معمولاً توسط شرکتهای حرفه ای و با تجربه بکار گرفته می شوند از قبیل بانکها و مؤسسات مالی بزرگ.

برخی از سیستمهای تخصصی عبارتند از: وجوه فدرالی، تسهیلات تنزیل (discount window )، گواهی سپرده بانکی قابل معامله (negotiable certificates of deposit )، سپرده بانکی مدت دار، توافقنامه های بازخرید (repurchase agreements )، اوراق بهادر سازمانی با پشتیبانی دولت (government-sponsored enterprise securities )، سهام در ابزارهای بازار پول، قرارداد سلف، اختیارات سلف (futures options )، جایگزینهای سلف (futures swaps )

در کنار سیستمهای تخصصی مذکور، سیستمهای سرمایه گذاری دیگری نیز وجود دارد که افراد آشنایی بیشتری با آنها دارند، از قبیل: سرمایه گذاری مشترک کوتاه مدت و صندوقهای مشترک سرمایه گذاری بازار پول. در اینجا نگاه دقیق تری بر STIPها، وجوه دو طرفه بازار پولی و اسناد خزانه خواهید داشت.

STIPها و وجوه دوطرفه بازار مالی:

منابع سرمایه گذاری کوتاه مدت شامل وجوه دوطرفه بازار مالی، منابع سرمایه گذاری دولتی و محلی و وجوه سرمایه گذاری کوتاه مدت دپارتمان های ودیعه بانکی می باشند. تمامی STIPها بعنوان سهام در مخازن عظیمی از ابزارهای بازار مالی بفروش می رسند که دربر گیرنده تمامی ابزارهای بازار مالی فوق الذکر می باشند. بعبارت دیگر، STIPها در واقع ابزاری برای متراکم نمودن محصولات مختلف بازارهای مالی در قالب یک محصول مانند درآمد دوطرفه ثابت یا برابر می باشد که انواع سهام، اوراق بهادار و سایر موارد را شامل می گردد.

STIPها ابزار بازار مالی خاصی را تولید می نمایند که بدون نیاز به دانش فراوان در زمینه ابزارهای گوناگون موجوو در منابع قابل دسترسی می باشد. درحقیقت STIPها میزان مبالغ هنگفت موردنیاز جهت خرید اکثر ابزارهای بازار مالی را کاهش می دهند که عموماً معادل یا بیش از 100000 دلار می باشد.

از میان سه نوع اصلی STIPها، وجوه دوجانبه بازار پولی بیش از همه در دسترس اشخاص قرار دارند. این وجوه توسط شرکت های دلالی و شرکتهای سرمایه گذاری دوجانبه ارائه می گردند که به فروش سهام در قالب این وجوه به افراد و سرمایه گذاران شرکتی و موسساتی خود می پردازند.

وجوه سرمایه گذاری کوتاه مدت توسط بخش های ودیعه بانکی در ارتباط با انواع حساب های ودیعه ای آنها اجرا می گردد. مخازن سرمایه گذاری دولتی و محلی توسط دولت های ایالتی و از جانب دولت های محلی آنها تاسیس می گردند که امکان خریداری سهام مبالغ سرمایه گذاری دولتی-محلی را برای سرمایه گذاران فراهم می آورد.

در مراحل آتی، وجوه دوجانبه بازار مالی در قالب دو بخش رده بندی می گردند: وجوه مشمول مالیات و وجوه معاف از مالیات. وجوه مشمول مالیات سرمایه گذاری ها را در ضمان هایی مانند اسناد خزانه و اوراق بازرگانی قرار می دهند که بمنظور پرداخت درآمد حاصل از سودی بکار می روند که در زمان پرداخت به خریدار سرمایه، موضوع مالیات فدرال قرار می گیرد. وجوه معاف از مالیات نیز در ضمان های صادر شده توسط دولت های ایالتی یا محلی سرمایه گذاری می شوند که از پرداخت مالیات فدرال معاف شده اند. در واقع این دو نوع وجوه دوجانبه بازار مالی نشانگر الگوهای متفاوتی از رشد و ارتقا می باشند که هر یک انواع متفاوتی از سرمایه گذاران را بخود جلب می نمایند.

اسناد خزانه (T-Bills):

اسناد خزانه که اغلب با اصطلاح "T-bills" شناخته می شوند، در حقیقت ضمان های کوتاه مدتی هستند که توسط خزانه یک کشور بر اساس یک روند منظم بمنظور کمک به کسر درآمدهای دولت فدرال صادر و تامین می گردند. از میان تمامی ابزارهای بازار مالی، T-bills از بیشترین میزان ارزش کلی دلار برخوردار می باشد- یعنی مبلغی که در سال 2004 تا بیش از 650 بیلیون دلار تجاوز نمود. علاوه بر برنامه ریزی در زمینه فروش های منظم T-bills، همنین خزانه اقدام به فروش برخی ابزارها بنام اسناد مدیریت پول نقد می نماید که بصورت نامنظم و از طریق بازگشایی مجدد فروش اسنادی صورت می پذیرد که در تاریخ صدور ویژه صورت حساب ها یا همان اسناد سررسید می گردند.

هنگامیکه برای نخستین بار از T-bills استفاده شد، بصورت منحصر بفرد ضمان سه ماهه به آنها اعطا گردید، اما از آن پس صورتحساب های دارای ضمان های شش ماهه یا یکساله نیز اضافه شدند. اسناد شش ماهه و یکساله در مزایده های منظم هفتگی بفروش می رسیدند و همچنین مزایده دیگری هر چهار هفته یکبار برای فروش صورتحساب های یکساله انجام می گرفت.

T-bills یا اسناد خزانه از طریق سیستم کتاب سالانه برای فروش در دسترس تعداد زیادی از سرمایه گذاران و موسسات قرار می گیرد که به توزیع این صورتحساب ها یا اسناد به مشتریان خود می پردازند که می تواند شامل سرکایه گذاران فردی نیز باشد.
__________________________________________________________

 

بازار سرمایه بخشی از بازارهای مالی است. بازار سرمایه در مقابل بازار پول، جایگاه تامین بلندمدت سرمایه شركتهاست.
بازار سرمایه زیربنای فعالیت های تجاری، صنعتی، دولتی و خصوصی است
بازار سرمایه واسطه ای برای تخصیص وجوه بلندمدت به منظور تشكیل دارایی های سرمایه ای است
وجوه این بازار از سرمایه گذاران انفرادی، شركت های سرمایه گذاری، صندوق ها، بانك ها و دیگر دارندگان وجوه بدست می آید.
وجوه مذكور جهت تامین مالی طرح های كسب وكار و توسعه ای شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار مورد استفاده قرار می گیرد.
به عبارت دیگر، بازار سرمایه، وجوه را از بخش های دارای مازاد جمع آوری می كند و آن را به سمت كسانی كه نیازمند تامین مالی هستند،
هدایت می كند. كارایی بازار سرمایه، حاصل عملكرد بازیگران و نیروهای رقیب در آن است

ابزارهای بازار سرمایه
الف – ابزارهای تأمین مالی دراز مدت
سهام: سهام صرف-نظر از شکل آن، نشان-دهندة منافع مالک در شرکت است و از آن-جاکه طلب و ادعای سهامداران در مورد دارایی-های شرکت در مرحلة آخر تمام طلب-ها قرار دارد، منافع سهام به عنوان "منفعت باقیمانده" شناخته می-شود.
سهام عادی: سهام عادی نوعی ابزار سرمایه-گذاری است که نشانگر مالکیت دارندة آن در یک شرکت سهامی است و به دو دستة سهام با نام و سهام بی-نام تقسیم می-شود.
سهام ممتاز: سهام ممتاز نوعی اوراق بهادار است که دارندة آن نسبت به درآمدها و دارایی-های شرکت، حق یا ادعای محدود و معینی دارد. این سهام زمانی منتشر می-شود که هزینة سهام عادی بالاتر باشد.
اوراق قرضه: اوراق قرضه اسنادی هستند که به موجب آن-ها ناشر متعهد می-شود مبالغ معینی (بهرة سالانه) را در فاصله--های زمانی مشخص به دارندة پرداخت کند و در سررسید، اصل مبلغ را بازپرداخت کند.
اوراق مشارکت: اوراقی است که سود علی الحساب دارد و صادر کننده اوراق متعهد می شود اصل پول و سود قطعی را در تاریخ معین پرداخت کند.

ب – ابزارهای ویژة مدیریت خطر
علاوه برکارکرد تأمین مالی واحدهای اقتصادی دارای کسری، مقابله با ریسک همراه با سرمایه-گذاری و به ویژه ریسک ناشی از نوسان-های قیمتی از دیگر کارکردهای مهم بازار سرمایه است. این کارکرد بازار سرمایه، از طریق به-کارگیری ابزارهایی تحت عنوان ابزارهای مشتق انجام می-شود. اطلاق مشتق به این ابزارها به آن دلیل است که ارزش این ابزارها براساس، ارزش اوراق یا دارایی-های دیگر تعیین می-شود و در واقع مشتق از دارایی-های دیگر است. معامله-گران این ابزارها، برآنند که با پذیرش هزینه-ای اندک، از ریسک زیاد نوسان قیمت اجتناب کرده و آن را به سایر سرمایه-گذاران منتقل کنند. مهمترین ابزارهای مشتق بازار سرمایه عبارتند از:

قراردادهای اختیار معامله
اختیار معامله قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. بنابراین براساس این قرارداد، دو طرف توافق می-کنند که در آینده معامله-ای انجام دهند. در این معامله خریدار اختیار معامله، در ازای پرداخت مبلغ معینی، حق خرید یا فروش دارایی مندرج در قرارداد را در زمانی مشخصی با قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است، به دست می-آورد. از طرف دیگر، فروشندة قرارداد اختیار معامله، در مقابل اعطای این حق به خریدار با دریافت مبلغ معینی هنگام عقد قرارداد، براساس مفاد قرارداد، آمادة فروش دارایی مذکور است. چنان-که از تعریف قرارداد اختیار معامله پیداست، دارنده قرارداد (خریدار) در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و در صورت صرف-نظر وی از اجرای قرارداد، مبلغی را که در ازای این حق، پرداخته است از دست می-دهد. از طرف دیگر فروشنده در صورت خواست خریدار، مجبور به اجرای قرارداد است. قراردادهای اختیار معامله به دو دسته طبقه-بندی می-شوند:
الف - قرارداد اختیار خرید
دارندة این نوع اختیار معامله، حق دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت مشخصی – به قیمت توافقی– در دورة زمانی معینی بخرد.

ب - قرارداد اختیار فروش
این قرارداد به دارنده حق می-دهد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت توافقی در دورة زمانی مشخصی بفروشد. درحالی-که خریدار قرارداد اختیار خرید، به امید افزایش قیمت آن را می-خرید، خریدار قرارداد اختیار فروش پیش-بینی می-کند که قیمت در آینده کاهش خواهد یافت.
قراردادهای آتی
تمامی انواع کالا را می-توان هر روز در بازار آنی (نقد) دادوستد کرد. در این بازارها، خریدار و فروشنده برای تحویل آتی کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا، با یکدیگر به توافق می-رسند. وقتی قیمت آتی دادوستد، نوسان داشته باشد، معامله-گران با ریسک (خطر) روبرو خواهند بود؛ زیرا ارزش موجودی آن-ها ممکن است به-طور چشمگیری تغییر یابد. برای ایمن شدن در برابر تغییرات ناگهانی قیمت، خریداران و فروشندگان می-توانند به بازار تحویل آتی روی آورند که در آن قراردادهای تحویل آتی برای تحویل کمیت و کیفیت مشخصی از یک کالا با یک قیمت مشخص در یک زمان معین تنظیم می-شود.
براساس این قرارداد، خریدار متعهد می-شود که مقدار مشخصی از یک کالا را در تاریخ معین با قیمت معینی از فروشنده تحویل بگیرد و فروشنده متعهد می-شود که کالای مورد نظر را براساس مفاد قرارداد در همان تاریخ و با همان قیمت به خریدار تحویل دهد. در سررسید قرارداد تحویل آتی، فروشنده با دریافت قیمت، کالای موضوع قرارداد را به خریدار تحویل می-دهد و تسویه انجام می-شود. به عبارت دیگر، تسویة قراردادهای آتی به صورت تحویل فیزیکی کالا است.

نهادهای بازار سرمایه
الف ) نهادهای خودتنظیم-گر: بورس-های اوراق بهادار،بورس کالا، مؤسسات سپرده-گذاری و نگهداری اوراق بهادار.
ب ) واسطه-های بازار: شرکت-های تأمین سرمایه (بانک-های سرمایه-گذاری)، کارگزاران، معامله-گران، مشاوران سرمایه-گذاری، بازارگردانان، شرکت-های سرمایه- گذاری.
ج ) سایر فعالان بازار سرمایه: مؤسسات رتبه-بندی خطر و اعتبار، پردازشگران حرفه-ای اطلاعات یا فروشندگان حرفه-ای اطلاعات.
-----------------------------
بااین تعاریف کپی شده از اینترنت به زبان ساده تر و خارج از کپی پیس جریان نقدینگی به سمت بازار پول و ابزار های بازار پول = ریسک گریزی
و جریان نقدینگی به سمت بازارهای سرمایه ( به عنوان مثال افزایش حجم قراردادی مدیریت ریسک (اپشن و فیوچر )غیر ارزی ) = ریسک پذیری
امار و انواع سد ریسکbarrier رو میشه از اینجا دید http://www.barra.com/support/library/barraone_import_templates.asp