آربیتراژ چیست؟

آربیتراژ چیست؟

آربیتراژ به معنای بهره گرفتن از تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار برای کسب سود است. در بازارهاي مالي گروهي از معامله گران وجود دارند، که از گرفتن ریسک خشنود نمي شوند و تنها به دنبال فرصتهايي مناسب در بازارهاي مختلف هستند که به سرعت با خريد و فروش به سود دست يابند. به اين دسته از معامله گران که با اتخاذ موقعيتهاي خاص در دو يا چند بازار بدون پذيرش ريسک به کسب سود مشغول مي شوند، آربيتراژگر مي گويند. از نگاه ديگر فرايندي که در آن يک شخص کالا يا مالي را در بازاري به قيمت پايين بخرد و به منظور کسب سود دوباره در بازاري که قيمت آن بالاتر است، بفروشد، آربيتراژ گويند.

به گفته ديگر هرگاه کسي مالي را از بازاري بخرد و فوراً آن را در بازار ديگري به منظور استفاده از تفاوت قيمت بفروشد اين کار را آربيتراژ يا سوداگري ارزي به سود مي نامند.

آربيتراژ فرايندي است که در آن معامله‌‌گر از طريق ورود همزمان در دو يا چند بازار، فرصت دستيابي به سود بدون ريسک را شناسايي و به مرحله اجرا مي گذارد. فرصت آربيتراژ همواره و به طور پيوسته ايجاد نمي‌‌شود، زيرا عرضه و تقاضا به همسان شدن نرخها کمک مي‌‌کنند. يکي از ويژگي بازار ارز آن است که در تمام بازارهاي معاملاتي نرخ ارز يکسان اعلام مي شود. در واقع موقعيت جغرافيایی نمي‌‌تواند اختلاف نرخهاي مبادله را بوجود آورد. همسان بودن نرخهاي مبادله ارز به دليل آربيتراژ صورت مي‌‌پذيرد. بر اساس عملیات آربيتراژ اختلاف نرخها به سرعت از بين مي‌‌رود. هرگاه آربيتراژ صورت گيرد، بر اساس نيروهاي عرضه و تقاضا قيمتها در بازاري که پايين است، بالا رفته و در بازاي که نرخها افزايش يافته، کاهش مي يابد. معمولا عمليات آربيتراژ زماني که نرخها يکسان شوند و فرصت سودآوري وجود نداشته باشد، به پايان مي‌‌رسند. عمليات آربيتراژ خالي از ريسک است، زيرا معامله گر عمليات خرید و فروش را به طور همزمان انجام مي‌‌دهد. از آنجايي که شمار زيادي از آربيتراژگران در بازار وجود دارند، فرصت معامله بدين گونه بسيار اندک است.

آربیتراژ (و به تبع آن بازار یا قیمت بدون آربیتراژ) کلیدی ترین مفهوم برای متخصصین فاینانس است و همان نقشی را بازی می کند که "تعادل" برای اقتصاددان ها دارد.

مفهوم آربیتراژ را می توان حداقل با دو روی کرد متفاوت (و البته معادل) توضیح داد. اولین توضیح می تواند این باشد که دقت کنیم که دارایی ها در بازار قابل بازتولید شدن توسط دارایی های دیگر هستند. یعنی می توان خروجی یک دارایی را عینا توسط ترکیبی از دارایی های دیگر به دست آورد. حال اگر قیمت دو دارایی با هم متفاوت باشد آربیتراژ رخ می دهد.

تعریف دوم که تعریف ریاضی و دقیق است می گوید آربیتراژ زمانی رخ می دهد که قیمت سبدی از دارایی ها در همه حالت ها صفر یا منفی و بازده آن در همه حالت ها بزرگ تر یا مساوی صفر و در برخی حالت ها اکیدا بزرگ تر از صفر باشد. یعنی ما بدون این که هزینه ای متحمل شویم سود انتظاری مثبت به دست می آوریم. دقت کنید که این مفهوم به عبارت "ناهار مجانی" اقتصاددان ها بسیار شبیه است.